Kongres „Prawnicy dla Praworządności!” w Trybunale Konstytucyjnym w Warszawie
„Obserwujemy próby narzucenia Polsce i innym krajom UE standardów, które nie znajdują umocowania w traktatach. Przejawia się to w presji instytucji międzynarodowych i ingerencji w system sądownictwa krajów członkowskich, a nawet w próbach wpływania na procesy wyborcze” – mówił prezes polskiego Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski podczas konferencji „Prawnicy dla praworządności”, wskazując na próby naruszenia suwerenności Polski przez instytucje Unii Europejskiej. Kongres został zorganizowany przez Instytut Ordo Iuris, Niezależne Stowarzyszenie Prokuratorów „Ad Vocem” i Ogólnopolskie Stowarzyszenie Sędziów „Sędziowie RP”. Patronat nad nim objęły: pierwsza Prezes Sądu Najwyższego Małgorzata Manowska oraz Krajowa Rada Sądownictwa.
Kongres „Prawnicy dla praworządności” stanowił odpowiedź polskich środowisk prawniczych na niszczenie polskiego prawa zarówno przez obecnie rządzącą w Polsce ekipę, jak i decyzyjne środowiska ponadnarodowe, w tym przede wszystkim instytucje Unii Europejskiej.
„Dziś, jak nigdy wcześniej po 1989 r., widzimy, że spór o praworządność stał się elementem walki politycznej. Obserwujemy także próby narzucenia Polsce i innym krajom UE standardów, które nie znajdują umocowania w traktatach. Przejawia się to w presji instytucji międzynarodowych i ingerencji w system sądownictwa krajów członkowskich, a nawet w próbach wpływania na procesy wyborcze – mówił prezes Trybunału Konstytucyjnego Bogdan Święczkowski.
W podobnym tonie zwróciła się listownie do zgromadzonych przewodnicząca Krajowej Rady Sądownictwa Dagmara Pawełczyk-Woicka, której przesłanie zostało odczytane podczas kongresu. „Stosowanie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej bez oczekiwania na nowelizację ustaw, zaciera granicę między interpretacją a tworzeniem prawa, co podważa stabilność systemu prawnego i bezpieczeństwo obywateli. Tak opisane państwo przypomina ‘jaskinię zbójców’, w którym prawo staje się narzędziem arbitralnych decyzji, a nie fundamentem porządku społecznego” – alarmowała przewodnicząca.
Prokurator Krajowy Dariusz Barski zwrócił natomiast uwagę na skutki łamania prawa przez obecnie rządzącą w Polsce władzę. „Ignorowanie Konstytucji, ignorowanie zasad trójpodziału władzy organów konstytucyjnych dla osiągnięcia doraźnych celów politycznych, prowadzi do anarchizacji prawa. Jedyną metodą, aby to naprawić, jest powrót władzy wykonawczej do tego, aby działać zgodnie z literą prawa” – podkreślał.
„Władza swoim postępowaniem chciała nas zastraszyć, lecz to się jej po prostu nie udało. Ale jestem przekonany, że ta władza podejmie kolejną próbę, o ile będzie miała ku temu polityczne możliwości” – zaznaczył sędzia Piotr Schab, były Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych. Zwrócił on uwagę na nadużycia, do jakich dochodziło w sądach.
Ze wszystkich wypowiedzi przebijała troska o kondycją prawną państwa polskiego. Zgromadzeni prawnicy zapewniali, że dokumentują wszystkie przejawy łamania prawa, aby później wyciągnąć wobec winnych prawne konsekwencje.
Potrzebna reforma wymiaru sprawiedliwości
Uczestnicy kongresu nie ukrywali, że w Polsce potrzebna jest reforma wymiaru sprawiedliwości. Zasady, na których powinna się ona opierać nakreślił sędzia dr Łukasz Piebiak. „Dzisiejsza struktura sądownictwa jest anachroniczna, co niczemu nie służy. Natomiast struktura dwuinstancyjna, zarządzana w sposób menadżerski i profesjonalny, pozwoliłaby abyśmy wszyscy jako obywatele, mieli szybkie i mądre rozstrzygnięcia spraw” – zaznaczył prezes Prawników dla Polski.
Dr Łukasz Bernaciński z Zarządu Ordo Iuris mówił z kolei o istocie i celu praworządności, także w perspektywie historycznej. „Mamy bardzo długie tradycje praworządnościowe w Polsce, sięgające co najmniej XIV wieku. Natomiast nie mieliśmy dobrych tradycji w judykaturze związanych z zasadą państwa prawnego, w związku z naszą specyficzną historią m.in. z długim okresem zaborów” – uwrażliwiał prawnik.
„Obecnie mamy do czynienia z permanentną ingerencją w niezawisłość sędziowską. Pojawiły się projekty, które wprost niszczą tę zasadę poprzez próbę likwidacji podstawowej jej gwarancji, czyli zasady nieusuwalności sędziów” – wskazywał z kolei prezes Sędziów RP, sędzia Zygmunt Drożdżejko.
Uczestnicy podkreślali również potrzebę stworzenia nowej ustawy zasadniczej. „Nowa Konstytucja musi być głęboko osadzona w polskiej tradycji ustrojowej, której najbardziej charakterystycznymi cechami jest przywiązanie, z jednej strony, do idei ładu, a z drugiej strony do wolności. Jej elementem powinno być uwzględnienie wątków uniwersalistycznych, w szczególności ochrony godności i życia ludzkiego” – podkreślił poseł dr Bartłomiej Wróblewski.
Deklaracja w obronie praworządności
Prezes TK Bogdan Święczkowski podsumował konferencję słowami: „Nie brakuje tych, którzy chcą rozmawiać i działać w trosce o państwo i jego obywateli. Należą do nich uczestnicy kongresu oraz środowiska, które za nimi stoją, a wierzę, że w przyszłości będzie nas znacznie, znacznie więcej”. „To, co dziś wybrzmiało, nie było jedynie debatą – było także świadectwem odwagi i determinacji w przywracaniu konstytucyjnego ładu” – dodał.
Kongres zakończyło podpisanie deklaracji współpracy prezesa Trybunału z organizacjami społecznymi na rzecz utrzymania praworządności w Polsce. „Naszymi działaniami pragniemy odnowić zaufanie do wymiaru sprawiedliwości, przywrócić obywatelom dostęp do sprawnych i bezstronnych sądów i prokuratury, a naszej służbie właściwą rolę w jej pełnieniu, ze szczególnym uwzględnieniem niezawisłości sędziowskiej, zasad etyki zawodowej, godności i uczciwości w egzekwowaniu praw Rzeczypospolitej Polskiej ustanowionych dla zabezpieczenia ładu społecznego, praw i wolności obywatelskich” – podkreślono w deklaracji.
Prawnicy oświadczyli w niej także, że „w obliczu stale pogłębiającego się kryzysu ustrojowego, który obejmuje zakwestionowanie przez władzę wykonawczą i ustawodawczą zasad niezależności sądów i niezawisłości sędziów, jak również zasad legalizmu i praworządności, stanowiących fundament demokratycznego państwa prawnego, sprzeciwiamy się wszelkim bezprawnym działaniom podejmowanym wobec konstytucyjnych organów państwa”.
Sygnatariusze dokumentu zaapelowali „o współdziałanie wszystkich przedstawicieli środowiska prawniczego pragnących służyć Ojczyźnie praworządnej, w której równość wobec prawa, sprawiedliwość i godność ludzka znajdują stosowną ochronę”. „Czas wyrazić stanowcze wsparcie dla obiektywnego ładu konstytucyjnego. Czas na kategoryczne odrzucenie relatywizmu prawniczego przejawiającego się w działaniach władzy wykonawczej” – skonstatowali.
“Dzisiejsza deklaracja potwierdza, że nadszedł czas, by bronić suwerenności! (…) Deklaracja ta nie jest końcem, a początkiem wspólnej drogi. Jest początkiem trwałego porozumienia!” – skomentował przyjęcie dokumentu prezes Bogdan Święczkowski. W jego ocenie kongres “Prawnicy dla praworządności” potwierdził, że istnieją w Polsce środowiska gotowe do współpracy w dziele naprawy państwa w imię praworządności, poszanowania Konstytucji oraz praw obywatelskich i wolności.
Anna Wiejak
Publikacja dzięki:
Magazyn Optyka Schumana (Schuman Optics Magazine)
wydawany przez Instytut Myśli Schumana.