6 grudnia 2023 r. na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach spoczną doczesne szczątki dwóch wybitnych polskich oficerów z czasów II Rzeczypospolitej. Będą to legendarny obrońca Tobruku generał Stanisław Kopański oraz aktywny działacz polskiej emigracjipodpułkownik Stefan Eichler. Uroczystość będzie miała charakter państwowy.
Prochy zasłużonych dla Polski oficerów oraz ich małżonek zostaną sprowadzone z Wielkiej Brytanii. Uroczystość pożegnalna odbędzie się 3 grudnia br. o godz. 15:00 w Kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie. W wydarzeniu weźmie udział Ambasador RP Piotr Wilczek, delegacja rządowa pod przewodnictwem ministra Jana Dziedziczaka – Pełnomocnika Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą, członkowie rodzin oficerów oraz przedstawiciele Polonii.
„Generał Stanisław Kopański ipodpułkownik Stefan Eichler to wzorcowe przykłady przedwojennych polskich oficerów. Oddani sprawie wolnej Polski do samego końca, po wojnie musieli się pogodzić z utratą możliwości powrotu do ukochanej ojczyzny. Zostali na obczyźnie aktywnie angażując się w życie polskiej emigracji. Teraz wracają do domu” – mówi minister Jan Dziedziczak.
Msza żałobna ku czci obydwu oficerów oraz ich małżonek, Janiny Kopańskiej i Felicji Eichler, odbędzie się 6 grudnia 2023 r. o godz. 11:00 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy
ul. Długiej 13/15 w Warszawie. Następnie, w asyście wojskowej, trumny zostaną przewiezione na Cmentarz Wojskowy przy ul. Powązkowskiej 43/45, gdzie około godz. 13:00 nastąpi złożenie doczesnych szczątków oficerów oraz ich małżonek do nowych miejsc pochówków
w kwaterze C. Wydarzenie ma charakter otwarty; mogą wziąć w nim udział wszyscy zainteresowani.
Stanisław Kopański – twórca Brygady Karpackiej i bohater Tobruku
Stanisław Kopański urodził się w rosyjskim Petersburgu w 1895 r. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, w szturmie na Wilno w 1919 r. stracił oko, stąd jego przydomek „Jednooki”.
W 1923 r. uzyskał dyplom inżyniera dróg i mostów. Od 1927 r. studiował w École Supérieure de Guerre w Paryżu. Był, jak większość dyplomowanych przedwojennych oficerów, bardzo zdolny, wykształcony i obyty w wielu dziedzinach. Po wkroczeniu do Polski Sowietów
17 września 1939 r. ewakuował się do Rumunii. Następnie dotarł do Francji. Tam, na początku kwietnia 1940 r., został dowódcą Brygady Strzelców Karpackich w Syrii, a jesienią tego roku otrzymał nominację na generała brygady. Dowodził obroną Tobruku. Po wojnie, generał Kopański osiedlił się w Anglii. Przez kolejne lata udzielał się w środowiskach kombatanckich. Zmarł w Londynie w 1976 r. i został pochowany na tamtejszym cmentarzu Northwood.
Stefan Eichler – legionista, żołnierz Andersa, minister
Stefan Eichler urodził się w 1892 r. w Sosnowcu. Od wczesnej młodości angażował się w walkę o niepodległość Polski – był związany ze Związkiem Strzeleckim, a następnie walczył
w Legionach Polskich. W okresie międzywojennym pełnił służbę w Wojsku Polskim.
Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany przez Sowietów i wywieziony na terytorium ZSRR, skąd wrócił jako żołnierz armii generała Andersa. Po zakończeniu działań wojennych udzielał się politycznie wśród polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii. Zmarł w 1980 r. i został pochowany na cmentarzu Morden w Londynie.
Przedsięwzięcie jest realizowane przez Fundację „Pomoc Polakom na Wschodzie” im. Jana Olszewskiego we współpracy z Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwem Obrony Narodowej oraz Ambasadą RP w Londynie.
……………………………………………………………………………………………………………………..
Generał Stanisław Kopański – twórca Brygady Karpackiej i bohater Tobruku
Stanisław Kopański zapisał się na kartach historii jako znakomity, doskonale wykształcony żołnierz, uwielbiany przez swoich podkomendnych obrońca twierdzy w Tobruku. Ze swoimi Strzelcami Karpackimi utrzymywał również kontakt po II wojnie światowej, uczestnicząc w spotkaniach z nimi nawet w Australii.
Urodził się na terenie Rosji, w Petersburgu w 1895 r. Tam też chodził do gimnazjum, gdzie zdał maturę w 1913 r. z najwyższym możliwym odznaczeniem – złotym medalem. Następnie studiował w petersburskim Instytucie Dróg i Komunikacji, a potem uczył się w Szkole Podchorążych Artylerii, którą ukończył z drugą lokatą. Po rewolucji lutowej w 1917 r. Kopański dołączył do utworzonego w Rosji 1. Korpus Polski. W 1918 r. zaciągnął się do Wojska Polskiego.
Stanisław Kopański wziął udział w walkach z Ukraińcami o Lwów, a w kwietniu 1919 r.
w szturmie na Wilno. „Piłsudski osobiście dowodził tą operacją, natomiast Kopański jako młody podporucznik I Dywizjonu Artylerii Konnej w walce stracił oko. Jak się wie, można to dostrzec na wielu fotografiach” – mówi dr hab. Jerzy Kirszak z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN we Wrocławiu. Była to cecha tak charakterystyczna, że w późniejszych listach był przez swoich znajomych określany mianem „Jednookiego”. „Mówiąc dzisiejszym językiem – to była taka „ksywa” – dodaje dr hab. Jerzy Kirszak.
Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, Stanisław Kopański dostał urlop umożliwiający mu studiowanie na warszawskiej Politechnice, gdzie w 1923 r. uzyskał dyplom inżyniera dróg i mostów. Został też zweryfikowany w stopniu kapitana artylerii. Z kolei w kwietniu 1924 r. wysłano go na kurs dowódców dywizjonów w Szkole Artylerii w Toruniu, którą ukończył z wyróżnieniem i przydziałem na stanowisko wykładowcy balistyki oraz zastępcy dyrektora nauk. Zimą 1924 r. otrzymał stopień majora, a w następnym roku wyjechał na staż do Szkoły Artylerii w Fontainebleau. Od 1927 r. studiował w École Supérieure de Guerre w Paryżu. Swoją błyskawiczną karierę zawdzięczał niewątpliwie wrodzonej inteligencji i pracowitości. „Był – jak większość dyplomowanych przedwojennych oficerów – bardzo zdolny, wykształcony i obyty w każdej dziedzinie. Natomiast ukończenie studiów wojskowych we Francji, czyniło z niego oficera z wielką przyszłością. I tak w rzeczywistości było, w 1939 r. Kopański był w sztabie naczelnego wodza szefem Oddziału III Operacyjnego, gdzie miał bardzo ważne zadanie – tworzenie planu walki z Niemcami” – mówi dr hab. Jerzy Kirszak.
Po 17 września 1939 r., kiedy do Polski wkroczyli Sowieci, ewakuował się z wraz z naczelnym dowództwem do Rumunii. Następnie dotarł do Francji. Tam, na początku kwietnia 1940 r. został dowódcą Brygady Strzelców Karpackich w Syrii, a jesienią tego roku otrzymał nominację na generała brygady.
„Odleciał z Marsylii do Bejrutu, pozostali jego oficerowie płynęli statkiem. Natomiast żołnierze-ochotnicy docierali na Bliski Wschód z różnych zakątków Europy w latach 1940-1941” – relacjonuje przedstawiciel IPN-u. O swoich podwładnych generał Kopański miał wysokie mniemanie. „Główną cechą żołnierza Brygady Karpackiej było poczucie dumy narodowej, wyrosłe na tle głębokiego przywiązania do wolności. Wpłynął na to fakt, że żołnierz ten szedł do Brygady jako ochotnik. (…) żołnierz Brygady od rozpoczęcia kampanii wrześniowej przez dwa i pół roku żył ustawicznie w ruchu i niebezpieczeństwie. Wyrobił się on na zawodowego żołnierza pustynnego, nie zdradzającego nigdy kompleksu niższości wobec wroga ani wobec sprzymierzeńców” – pisał we „Wspomnieniach wojennych 1939-1945”. Sympatia, jaką obdarzał swoich podkomendnych, wracała do niego z nawiązką, zwłaszcza po wspólnej obronie libijskiego Tobruku w 1941 r. „Żołnierze go uwielbiali. Wszystkim pasowało, że tak samo jak oni, był wśród tych tobruckich szczurów, insektów i cierpiał na brak wody. To zawsze zbliża żołnierzy do dowódcy, jeśli ten dowódca, dokładnie robi i żyje tak jak jego podkomendni” – mówi dr hab. Jerzy Kirszak. Dowodzenie Brygadą Karpacką w Afryce Północnej przyniosło generałowi Kopańskiemu zasłużoną sławę.
W 1943 r. w katastrofie lotniczej w Gibraltarze zginął naczelny wódz generał Władysław Sikorski. Ale nie tylko on, bo na pokładzie samolotu znajdował się również generał Tadeusz Klimecki – szef sztabu naczelnego wodza.
Kiedy nowym naczelnym wodzem został generał Kazimierz Sosnkowski, jako swoją „prawą rękę” – nowego szefa sztabu, wybrał właśnie generała Kopańskiego. Kopański był wówczas dowódcą III Dywizji Strzelców Karpackich powstałej na bazie brygady tobruckiej i przebywał na Bliskim Wschodzie.
Jak wynika z zachowanych relacji, na wieść o jego wyjeździe wielu żołnierzy przybywało nawet z odległych miejsc i wyczekiwało przed jego namiotem, żeby się z nim osobiście pożegnać. Generał indywidualnie żegnał każdego, a mając doskonałą pamięć zdumiewał znajomością ich nazwisk oraz okoliczności poprzednich spotkań. We „Wspomnieniach wojennych 1939-1946” pisał: „Kończy się dla mnie ostatni etap, w którym się jeszcze ma szczęście bezpośredniego obcowania z żołnierzem”. „Po dymisji generała Sosnkowskiego z pozycji naczelnego wodza (jesienią 1943 r.) Kopański dalej pozostawał szefem sztabu naczelnego wodza, ale wszedł w prerogatywy dowodzenia, stał się bardzo ważną postacią sztabu. Stąd, kiedy wojna się skończyła, Kopański został szefem Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. To była formacja pod dowództwem brytyjskim, generał był jej inspektorem, czyli de facto dowódcą” – tłumaczy dr hab. Jerzy Kirszak. Zadaniem Korpusu było przygotowanie ponad 200 tys. polskich żołnierzy, którzy po wojnie zostali w Wielkiej Brytanii, do życia w cywilu w imperium brytyjskim, nie tylko w samej Anglii, ale również w jego dominiach. Przez dwa lata dostawali żołd, ucząc się jednocześnie zawodów cywilnych, które miały dać im w przyszłości normalny zarobek i godne życie. Nie podobało się to bardzo komunistycznym władzom urzędującym w Warszawie. „Z racji służby pod dowództwem brytyjskim, Kopański oraz inni oficerowie zostali pozbawieni polskiego obywatelstwa. To przykre, bo z jakiego powodu, ktoś może decydować, że polscy patrioci nie mogą być już polskimi obywatelami” – komentuje przedstawiciel IPN-u.
Po wojnie, generał Stanisław Kopański osiedlił się w Anglii. Przez kolejne lata udzielał się we wszystkich środowiskach kombatanckich, szczególnie „szczurów Tobruku”, bo tak nazywano żołnierzy Brygady Karpackiej. Jeździł i odwiedzał skupiska swoich dawnych wojaków, m.in.
w 1965 r. wizytował Australię, gdzie wielu z nich się osiedliło. „Utrzymywał stały kontakt z tymi swoimi podkomendnymi, ciągle z nadzieją, że być może kiedyś uda się im wrócić do wolnej Polski. Jak wiemy – nie doczekał tego, zmarł w 1976 r.” – mówi dr hab. Jerzy Kirszak. Generał Kopański został pochowany na cmentarzu Northwood w Londynie.
…………………………………………………………………………………………………………………..
Stefan Eichler – legionista, żołnierz Andersa, minister
Droga życiowa Stefana Eichlera to podręcznikowy wręcz przykład kariery przedwojennego polskiego oficera. Zaczynał w Związku Strzeleckim, walczył w Legionach, a potem przeszedł do administracji cywilnej. Po II wojnie światowej pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie dołączył do rządu na uchodźstwie.
Urodził się w 1892 r. w Sosnowcu, ale do gimnazjum uczęszczał w Radomiu. Tam zaangażował się w działalność polityczną, przez którą musiał zrezygnować z nauki w tej szkole. Ostatecznie w 1912 r. ukończył Szkołę Handlową w Radomiu i wyjechał na studia do Belgii, gdzie dołączył do Związku Strzeleckiego, a w 1914 r. został dowódcą plutonu strzeleckiego w Glons. Jesienią tego samego roku dotarł ze swoimi żołnierzami do Krakowa, zgłaszając akces do 4. Pułku Piechoty Legionów Polskich. Od 1916 r. Eichler służył w 1. Pułku Ułanów Legionów Polskich, zaś w listopadzie 1918 r. wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. W styczniu 1919 r. został awansowany do stopnia podporucznika, w wojnie polsko-bolszewickiej walczył jako dowódca plutonu. Następnie został skierowany do Szkoły Jazdy w Warszawie, a później do Szkoły Aplikacyjnej Kawalerii w Saumur we Francji.
Po powrocie do Polski został adiutantem dowódcy szwadronu. W 1922 r. skierowano go do szkoły I Brygady Jazdy w Toruniu, gdzie mianowano go zastępcą dowódcy i instruktorem jazdy konnej. Kolejnym krokiem w jego karierze wojskowej była Centralna Szkoła Kawalerii w Grudziądzu, gdzie służył jako instruktor.
Po zakończeniu służby w Grudziądzu Stefan Eichler został kierownikiem referatu w Departamencie Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W 1929 r. skierowano go do Wyższej Szkoły Wojennej. Po studiach, jako oficer dyplomowany, dostał awans na szefa sztabu Brygady Kawalerii „Suwałki”.
W 1934 r. Eichler złożył wniosek o możliwość przejścia do administracji cywilnej. Uzyskał zgodę. Na początku 1935 r. został starostą powiatu augustowskiego. W trakcie pełnienia tej funkcji, zaangażowany był również w działalność społeczną, m.in. będąc prezesem Zarządu Powiatowego Związku Strzeleckiego. Niedługo przed wybuchem wojny – w kwietniu 1939 r. – został przeniesiony na stanowisko starosty stołpeckiego.
Po wybuchu II wojny światowej Eichler ewakuował się na Litwę. Kiedy w czerwcu 1940 r. ZSRS zajęło państwa nadbałtyckie trafił do obozu w Kozielsku i Griazowcu. Na mocy układu Sikorski-Majski został zwolniony i wstąpił w szeregi Armii Polskiej na Wschodzie. Po zakończeniu wojny Eichler zamieszkał na stałe w Wielkiej Brytanii. Zaangażował się w życie społeczno-polityczne polskiej emigracji. Był członkiem trzech instytucji państwa na uchodźstwie: rządu RP, Rady RP oraz Komisji Głównej Skarbu Narodowego RP.
W rządzie Aleksandra Zawiszy Stefan Eichler pełnił funkcję Ministra Spraw Krajowych (lata 1966-1970). Starał się monitorować wszelkie wydarzenia w Polsce i referować ich przebieg na posiedzeniach gabinetu oraz przy okazji innych spotkań. Równie często zabierał głos w dyskusjach na temat zjednoczenia emigracji i polityki środowiska prezydenckiego – tzw. „Zamku”. Wypowiadał się również w kwestiach międzynarodowych. Według niego, sprawę granic Polski „należy pozostawić przyszłości o ile mogłyby kiedykolwiek nastąpić zmiany w wolnych krajach”. W trakcie swojej działalności politycznej Eichler brał udział w życiu substytutu parlamentu – Radzie RP. Został powołany do III Rady RP jako reprezentant Stronnictwa Chrześcijańskiej Demokracji – Komitetu Zagranicznego oraz do IV Rady RP, której był wiceprzewodniczącym.
Stefan Eichler brał udział w życiu społecznym polskiej emigracji. Był wiceprezesem Koła Oficerów Dyplomowanych, członkiem Komisji Rewizyjnej londyńskiego Instytutu Józefa Piłsudskiego, członkiem Związku Ziem Wschodnich RP oraz Związku Legionistów i Peowiaków w Londynie. W 1966 r. został mianowany podpułkownikiem w korpusie oficerów kawalerii. Zmarł w 1980 r. i został pochowany na cmentarzu Morden w Londynie.
Projekt finansowany ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach zadania publicznego dotyczącego pomocy Polonii i Polakom za Granicą 2023
Pożegnanie oficerów oraz ich małżonek odbędzie się 3 grudnia o godz. 15:00 w kościele pw. św. Andrzeja Boboli w Londynie w Wielkiej Brytanii.
W Polsce msza święta żałobna odbędzie się 6 grudnia 2023 r. o godz. 11:00 w Katedrze Polowej Wojska Polskiego przy ul. Długiej 13/15 w Warszawie. Następnie, w asyście wojskowej, trumny zostaną przewiezione na Cmentarz Wojskowy przy ul. Powązkowskiej 43/45 w Warszawie, gdzie około godz. 13:00 nastąpi złożenie doczesnych szczątków oficerów oraz ich małżonek do nowych miejsc pochówków w kwaterze C.